Łysa Góra i Dolina Ropy: opowieść o Gorlicach

Tego szukamy w Gorlicach

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Gorlice, Gorlice pogoda, praca Gorlice, gorlice24, halogorlice, bazylika Gorlice.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Gorlicach, tutaj możesz przeczytać kilka słów o ich historii.

---

Przyjmuje się, że Gorlice mają swoje korzenie w działalności stolnika sandomierskiego Dersława Karwacjana, który w około 1350 r. otrzymał przywilej lokacji miasta na prawie polskim od króla Kazimierza III Wielkiego. W tamtym czasie obszar ten był pokryty puszczą, w której istniały nieliczne niemieckie osady. Wpisów źródłowych z lat 1388, 1404 i późniejszych potwierdzają istnienie miasta. Chociaż w 1417 r. Władysław II Jagiełło miał rzekomo nadać miastu prawa magdeburskie, autentyczność tego dokumentu jest kwestionowana przez historyków.

W XV wieku Gorlice będące miastem prywatnym stanowiły centrum kompleksu dóbr zwanych państwem gorlickim, utworzonego przez Karwacjanów, które przetrwało do czasów rozbiorów. Dzięki sprawnemu zarządzaniu tymi ziemiami, miasto szybko się rozwijało, stając się istotnym ośrodkiem rzemieślniczym i handlowym w regionie. Już w XV wieku powstały tu pierwsze organizacje cechowe, a ostatni z rodu, Jan Karwacjan, uzyskał w 1504 r. od króla Aleksandra przywilej na organizację dwóch jarmarków rocznie oraz targu tygodniowego dla Gorlic.

W XVI wieku i pierwszej połowie XVII wieku nastąpił intensywny rozwój rzemiosła i handlu w Gorlicach. W tym czasie istniało wiele cechów w mieście, takich jak krawców, sukienników, płócienników, kowali, bednarzy, rzeźników, piekarzy, szewców i garncarzy, utrzymujących kontakty z miastami takimi jak Kraków, Nowy Sącz, Biecz, Jarosław oraz miasta Górnych Węgier (obecnie Słowacja). W drugiej połowie XVI wieku rodziną dziedziczną Gorlic zostali Odrowążowie Pieniążkowie, co przyczyniło się do ustanowienia miasta ważnym ośrodkiem kalwinizmu w południowej części Rzeczypospolitej. Nawet kalwińska rodzina Rylskich nabyła połowę Gorlic w 1625 r. W okresie potopu szwedzkiego wspólny oddział szwedzko-siedmiogrodzki spustoszył część miasta, co skutkowało spadkiem liczby mieszkańców z 1200 w 1657 r. do 284 w 1662 r. Pomimo to po okresie ogólnego zubożenia zaczęła się stopniowa odbudowa i rozwój miasta. W początkach XVIII wieku Gorlice zostały wykupione od Pieniążków i Rylskich przez rodzinę Łętowskich.

Po I rozbiorze Rzeczypospolitej w 1772 r. Gorlice znalazły się w zaborze austriackim, w Galicji i Lodomerii. Ze względu na zadłużenie majątku Aleksandra Łętowskiego, władze austriackie sprzedały go w 1806 r. na licytacji Janowi Nepomucenowi Stadnickiemu z Rożnowa. Mimo tych zmian własnościowych miasto nadal doświadczało okresu prosperity i pełniło funkcję istotnego centrum rzemieślniczo-handlowego. Produkcja płótna, sukna oraz szewstwo rozwijały się szczególnie dynamicznie. Oprócz cotygodniowych targów organizowano tu także 12 jarmarków, na których głównie handlowano bydłem, zbożem i płótnem.

W okresie odrodzonej Polski Gorlice znalazły się w obszarze województwa krakowskiego. Po wojnie centrum przemysłu naftowego przeniesiono do rejonu Borysławia, gdzie odkryto znacznie większe złoża ropy naftowej. Wskutek tego wielu przedsiębiorców opuściło już wyeksploatowane tereny Gorlic. W dwudziestoleciu międzywojennym, wraz z pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej kraju, zakłady przemysłowe i rafinerie w Gorlicach stały się miejscem licznych strajków i manifestacji. Obok działalności organizacji socjalistycznej i ludowców, w mieście działały także komórki Komunistycznej Partii Polski. W rezultacie współpracy komunistów, socjalistów i ludowców, 1 maja 1936 r. zorganizowano masową manifestację, w której uczestniczyło blisko 20 tysięcy osób.

7 września 1939 r. Niemcy zajęli miasto. Początkowo okres okupacji był stosunkowo spokojny, ale już wiosną 1940 r. zaczęły się prześladowania i aresztowania byłych wojskowych, działaczy lewicowych i inteligencji. 21 sierpnia tego samego roku Gestapo i żandarmeria niemiecka przeprowadziły pierwszą masową łapankę na ulicach Gorlic. Liczne aresztowania i egzekucje miały miejsce zwłaszcza w latach 1943 i 1944. Ludność żydowska została zamknięta przez Niemców w getcie w latach 1941–1942, skąd w ogromnej większości została wywieziona do obozów zagłady. Armia Radziecka wyzwoliła Gorlice 16 stycznia 1945 r.

W trakcie wojny miasto poniósł znaczne straty, a w 1945 r. liczyło zaledwie 6 tysięcy mieszkańców, w porównaniu do 8 tysięcy sprzed sześciu lat. Niemniej jednak szybko rozpoczęto proces odbudowy, zwłaszcza w zakładach związanych z przemysłem naftowym. Wybudowano nowe obiekty użyteczności publicznej, polepszono infrastrukturę, co z czasem uczyniło Gorlice ważnym ośrodkiem z dobrze prosperującym przemysłem, usługami i handlem. Obecnie miasto stanowi także atrakcyjną bazę wypadową dla turystów, zwiedzających Beskid Niski i Pogórze Ciężkowickie. Gorlice, będące ośrodkiem powiatu do 1975 r. i ponownie od 1999 r., były w granicach województwa rzeszowskiego do 1975 r., następnie nowosądeckiego (do 1998 r.), a od 1999 r. – małopolskiego.

---

Zaprzyjaźnij się z Twoim Miastem, aby być na bieżąco z:

• informacjami
• prognozą pogody
• danymi statystycznymi